"Monument"
Mammoetboom

# De mammoetboom of reuzensequoia van het Woluwepark

Deze conifeer is een van de kampioenen van België. Om hem volledig te kunnen zien, moet je op minstens 40 meter afstand gaan staan. Om de stam helemaal te omvatten, zijn 7 tot 8 volwassenen nodig die hand in hand staan. Deze mammoetboom met zijn rode huid, die vereerd werd door de indianen van de Sierra Nevada (Californië, VS), geeft een geruststellend gevoel. Zijn zachte schors nodigt ons uit om tegen zijn stam te leunen, ons te verwonderen, de kracht te voelen die door de boom stroomt en naar de natuur te luisteren. De reuzensequoia brengt ons terug naar onze kindertijd.

Symbool van het Gewest

Zijn grote silhouet met conische kruin markeert een van de heuvels van het Woluwepark. Dit park in Engelse stijl werd ontworpen op vraag van Leopold II met het oog op de Wereldtentoonstelling. Tussen 1896 en 1899 heeft architect Emile Lainé het landschap volledig vormgegeven: overal zijn er vijvers, bossen, heuvels van 30 meter en grote kronkelige lanen aangelegd.

Die omgeving is helemaal naar de zin van deze sequoia. Hij groeit er stevig. In het vochtige grasland beneden in de kleine vallei vinden zijn wortels het water dat ze nodig hebben. Zijn bladeren absorberen het vocht van de nevel en slaan het op. Op een hellend terrein aan de rand van een bos profiteert zijn bladerdek ook volop van het licht van de opkomende zon. Hij heeft het hele jaar door een dichte, donkergroene kleur.

Ontmoeting met een gigantisch individu

Benader deze kolos zachtjes om zijn schors te strelen. Die is heel dik (< 50 cm), sponsachtig en vezelig: verend als een kussen, zacht als fluweel. Zijn roodbruine kleur ligt aan de oorsprong van de Engelse naam van de sequoia’s: de ‘Redwoods’ (rood hout). Bekijk het gebladerte van dichtbij: het is samengesteld uit tal van kleine puntige schubben. Die zitten voor de helft van hun lengte tegen de tak, en maken zich er dan meer van los. Er komen ook kegelvruchten aan de boom. Die zijn groen aan de takken en bruin op de grond. Ze zijn ovaal met platte ruitvormige schubben, een beetje hol in het midden. Ze beschermen minuscule zaadjes, schatten van de natuur. Het geniale van deze boom Het microscopische zaadje waaruit deze mastodont is ontstaan komt ofwel uit een bos in Californië, ofwel uit een arboretum dat erin geslaagd is sequoia’s te kweken. Vanaf 1853 raakte de Sequoidendron giganteum in de mode in de parken van grote eigendommen en in de Europese botanische tuinen. Hun zaad werd peperduur verkocht omdat het alleen te vinden was in de Sierra Nevada in Californië, het enige gebied ter wereld waar de ‘redwoods’ van nature groeien.

De voortplanting van deze Californische coniferen is verbazingwekkend. Alleen bij grote hitte gaan de kegels open en komen de zaadjes vrij. Zonder die hitte kunnen ze gedurende 20 jaar gesloten blijven en aan de takken blijven hangen. Branden zijn echte bondgenoten van de sequoia’s. Ze maken de bodem van het bos vrij en verrijken die met hun as zodat de zaadjes kunnen kiemen. Dat bondgenootschap met vuur is mogelijk omdat de schors van de sequoia’s vol water en tannines zit, en daardoor uitzonderlijk resistent is tegen vlammen.

Elk miniem zaadje bevat alle informatie die nodig is om duizenden kubieke meter hout te doen oprijzen, duizelingwekkende hoogtes te bereiken en tot 2000 jaar oud te worden. De wortels lijken heel klein om zo’n enorme stam te verankeren. Ze dringen niet zo diep in de bodem. Toch slagen ze erin bomen van 50 tot 100 meter hoog recht te houden omdat ze zich rondomrond 30-40 m uitstrekken.

275 miljoen jaar geschiedenis

Sequoia’s zijn op aarde verschenen lang voor de dinosaurussen. Tussen 65 et 24 miljoen jaar geleden waren ze wijdverspreid in Europa en in Noord-Amerika. Door de koude en droogte verdwenen ze daarna geleidelijk aan. Bij ons verdwenen ze 1,5 miljoen jaar geleden volledig, als gevolg van een ijstijd. Slechts twee soorten, de giganteum en de sempervirens, hebben het in Californië overleefd tot op vandaag. Daar hebben tal van exemplaren kennisgemaakt met de roodhuiden, en nadien met de yankees.

Verschillende eeuwen leefden de stammen van de Sierra Nevada harmonieus samen met de sequoiabossen. Soms woonden ze in de natuurlijke holtes in de stammen. Ze wisten dat de boom bestand was tegen verrotting, parasieten en vooral tegen vuur. Ze gebruikten stukken schors om hun hutten te bouwen en maakten kledij, netten en manden uit de vezels. Hun lange kano’s vervaardigden ze uit de stammen. De indianen kapten geen sequoia’s omdat dat ongeluk zou brengen. Ze gebruikten de bomen die het bos hun gaf. In ruil onderhielden ze het, in tegenstelling tot de bleekgezichten.

De blanke ontdekte de sequoiabossen pas in 1852. Hij verwoeste er 90% van. Gelukkig konden de sequoia's door hun uitzonderlijke eigenschappen ontsnappen aan uitsterving. Naast de industriële exploitatie van het hout, werden de ‘big trees’ namelijk ook zeer populair als toeristische attractie. De Amerikaanse bevolking trok zich hun lot aan en kwam verschillende keren in actie om ze te redden. Vandaag is deze soort beschermd: ze maakt deel uit van het natuurlijk en historisch erfgoed van de Verenigde Staten.

De Europese sequoia’s hebben van hun kant een rustiger verleden. In 1853 werden ze in Europa opnieuw ingevoerd als sierbomen en werden een emblematische soort in parken. In België zijn er een duizendtal. Momenteel worden ze behoorlijk gekoesterd. Wie weet kunnen ze dankzij die aandacht meer dan twee eeuwen oud worden en een hoogte van 90 meter bereiken.

Voor meer informatie: http://www.sequoias.eu (met dank aan Marc Meyer die ons een reeks details gaf over deze fascinerende soort).

Dit portret is verrijkt met een illustratie uit de Belgische Federale Staatscollectie in permanente bruikleen aan de Meise Botanical Garden. Zie bijlage. Met dank aan de bibliotheek (erfgoedcollectie) voor deze bijdrage.https://www.plantentuinmeise.be/nl/home/