Gewone plataan

Anekdote over de plataan

Platanen wijzen vaak op de aanwezigheid van water in een landschap. Als hun wortels gemakkelijk vocht vinden, ontwikkelen ze zich zeer snel. Ze worden al snel gigantisch. Voor wie dorst heeft, zijn het nuttige herkenningspunten!

In het oude Griekenland plantte men deze bomen in de buurt van bronnen en putten. Een beetje zoals wachters. Men bevoorrade zich in hun schaduw met water. Dat gebeurde met het nodige respect om Poseidon niet kwaad te maken. In de Griekse mythologie had de god van de zee namelijk een jong meisje* in een plataan veranderd toen ze water ging halen. Aan haar voet creëerde hij verschillende bronnen. Die werden beschermd door een vreselijke draak met verschillende hoofden. Diegene die in de buurt durfde te komen kon maar beter uitkijken.

Geheimen van de plataan

De bomen zijn in staat om verbindingen te maken tussen hun wortels of takken.

Ze kunnen helemaal uit zichzelf vergroeien. Bepaalde takken die in elkaars buurt groeien, schuren tegen elkaar, wat een wonde aan elke tak veroorzaakt. Die wondes komen met elkaar in contact en vormen samen een litteken. Ze gaan in elkaar op. In die mate dat twee of drie takken die met elkaar in contact stonden uiteindelijk soms samenkomen en opnieuw één enkele tak vormen. Dit vormt een soort van bekabeling die de kruin van de boom versterkt.

Dat fenomeen kan plaatsvinden binnen eenzelfde boom of tussen verschillende bomen. Bij platanen gebeurt het op natuurlijke wijze. Mensen maken er soms gebruik van om ze complexe/gedraaide vormen te geven in de vorm van parasols, luifels of palissades.

Soms kunnen ook bomen van twee verschillende soorten met elkaar vergroeien. Maar dat is een ander geheim.

Heilzame invloeden van de plataan

Het is niet eenvoudig om in de stad nuttiger te zijn dan de plataan want hij levert tal van interessante diensten.

Deze vertrouwde, veelvoorkomende boom doet het goed op alle vlakken. Het is een kampioen als het gaat om het opslaan van verontreinigende gassen en het filteren van fijnstof. Hij regelt het klimaat zeer goed door de lucht rondom hem op een aangename manier frisser en vochtiger te maken, en werpt een lichte schaduw. Dat alles doet hij heel onopvallend en in alle zachtheid.

Hij staat ervoor bekend goed om te kunnen met de druk die de stad op hem uitoefent: luchtvervuiling, aangedrukte en droge bodems, en drastische snoeiwerkzaamheden. Op speelplaatsen, pleinen en langs lanen is het een van onze beste bondgenoten om onze steden leefbaarder te maken.

Om de plataan te herkennen

Schors

Vaak driekleurig: grijsgroen, okerbruin, crèmekleurig - Bladdert af in grote plakken met gebogen randen (desquamatie) - Camouflagemotief

Bladeren

Groot (12 tot 25 cm) - Ingesneden vorm met 5 delen (lobben) die zoals de vingers van een hand geschikt zijn (handlobbig) - Ruw getande rand - Vallen van de boom (bladverliezend)

Bladerdek

Kleur lente/zomer: zacht groen - Kleur herfst: oker - Afwezig in de winter

Vruchten

Dopvruchten - Stekelige bolletjes, soort van pomponnetjes met donzige zaden - In de winter goed zichtbaar aan de boom

Bijzondere kenmerken van deze boom

De gewone plataan is een van de vaakst aangeplante bomen langs onze straten en lanen.

Wat bij dit exemplaar opvalt, is de bouw ervan. Je merkt hem van ver op tussen de bomen op de oever. Er gaat een zekere kracht van uit. Die indruk krijg je door zijn massieve stam, maar dat niet alleen …

Een van zijn hoofdtakken (gesteltakken) strekt zich meterslang uit tot bijna aan de vijver. Je vraagt je af hoe de boom die immense ‘arm’ in godsnaam kan tegenhouden. Als je de tijd neemt om hem te observeren zie je dat hij een ‘gespierde’ oksel heeft. De boom heeft op die plek hout bijgemaakt om het punt waar de tak bevestigd zit te verstevigen. En als je vervolgens de weg van zijn takken volgt, ontdek je dat hij zijn takken op verschillende plaatsen heeft doen vergroeien (cf. geheim hierboven). Hij heeft een ingenieus bekabelingsysteem ontwikkeld om zijn structuur te versterken.

Een uitzonderlijke structuur die van hem een opmerkelijke plataan maakt.

*De mythe van Amymone

(Teksten en foto's van Priscille Cazin - Sylvolutions)

Dit portret is:

- Verrijkt met een illustratie uit de Belgische Federale Staatscollectie in permanente bruikleen aan de Meise Botanical Garden. Zie bijlage. Met dank aan de bibliotheek (erfgoedcollectie) voor deze bijdrage.

- Een initiatief van Christos Doulkeridis, burgemeester, Audrey Lhoest, schepen van Leefmilieu, Groene ruimten en Beplantingen, Toerisme, college van burgemeester en schepenen van Elsene.