Beuk

Anekdote over de beuk

Als de eik de koning van onze bossen is, dan is de beuk de koningin.

Met zijn stevige en rechte, naar de hemel gerichte stam straalt deze boom iets mannelijks uit. Nochtans wordt hij geassocieerd met vrouwelijkheid. Zij hoge kruin is imposant. Zijn gladde en gevoelige schors is als een zachte huid. Op zijn uiterst soepele bladeren zitten zijdezachte trilhaartjes.

Maar vooral, deze boom ‘moedert’ over zijn kleintjes om ze te behoeden voor een zonneslag. Zijn grote schaduw beschermt hen tegen brandwonden. Door het om hem heen donker te maken beschermt hij ze ook tegen de concurrentie van andere boomsoorten die in het schemerdonker niet kunnen groeien.

De beukenouder voedt zijn nakomelingen jarenlang via zijn wortels. Jonge beuken kunnen zo soms meer dan honderd jaar ‘onder de rokken van hun moeder’ leven. Ze wachten geduldig het moment af waarop ook zij naar de hemel mogen reiken.

Geheim van de beuk

De beuk is een soort watertoren. Zijn grote bladerdek vangt zoveel mogelijk regen op. Zijn bladeren en takken zijn zo geplaatst dat ze al het water naar zijn voet leiden. Hun positie en hun hoek zijn niet willekeurig.

De druppels glijden langs zijn gladde schors tot aan de wortels. Onderweg worden ze soms opgehouden in kleine holtes tussen twee takken of ze komen samen in kommetjes die gevormd worden door de wortels. Die reservoirs zijn nuttig voor de vogels.

Het water zet zijn weg dan verder langs de wortels tot in de grond. Zo geven beuken hun kleintjes die om hen heen groeien te drinken. En ze voorzien tal van micro-organismen die in de aarde leven van vocht. Die leveren hen in ruil vaak waardevolle diensten.

Op regenachtige dagen herken je de beuk aan de donkergroene stroompjes op zijn schors. Het is de juiste boom om onder te schuilen maar schurk je niet tegen zijn natte stam aan.

Heilzame invloeden van de beuk

Deze boom met zijn weelderige en dicht opeengepakte bladerdek levert immense hoeveelheden zuurstof. Nieuwe en zuivere zuurstof, goed voor onze longen. Hij zuivert de lucht. Zijn bladeren vangen redelijk goed fijne deeltjes op. En hij houdt grote volumes verontreinigende gassen vast. Hij vangt met name CO2 af, het broeikasgas dat verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde. Dat slaat hij in de vorm van koolstof op in zijn hout. Bovendien is zijn diepe schaduw zeer doeltreffend om de temperaturen om hem heen af te koelen.

De beuk is de meest aanwezige boom van het Zoniënwoud. Dat woud is de grote groene long, de luchtfilter en de airconditioning van Brussel.

Om de beuk te herkennen

Schors

Grijs - Fijn

Bladeren

Ovale vorm - Licht gegolfde rand (zachte trilhaartjes op de jonge bladeren)

Bladerdek

Kleur lente: zacht groen - Kleur zomer: glanzend donkergroen - Kleur herfst: oranjebruin - Een deel van de winter zichtbaar (afgestorven blad blijft aan de boom hangen)

Vruchten

Beukennootjes - Borstelige napjes met daarin donkerbruine driehoekige nootjes

Knoppen

Lang - Hard - Zeer puntig - Met schubben - Oker- tot kastanjebruine kleur - In de winter goed zichtbaar op de boom

Bijzondere kenmerken van deze boom

Het is onmogelijk om langs deze beuk te lopen zonder hem op te merken. Eerst trekt zijn zilvergrijze schors de aandacht van tussen twee hagen. Vervolgens raak je onder de indruk van zijn enorme gedrongen voet.
Zijn wortels zien er sterk uit. Je zou je kunnen voorstellen dat ze zich diep in de grond boren. Maar dat is niet het geval.

In werkelijkheid is dit het zwakke punt van deze groene reus. Hij ontwikkelt heel wat wortels aan het oppervlak. Die bevinden zich op slechts 10 cm onder onze schoenzolen. En ze zijn kwetsbaar. Ze zijn extreem gevoelig voor een aangedrukte bodem doordat wij er telkens overheen lopen. En ze kunnen moeilijk ademen als de bodem compact is. Deze boom kan niet tegen vertrappeling.

Observeer hem dus van op een afstand. Zijn lange blote stam, die mooi recht naar de hemel reikt, nodigt uit om de neus in de lucht te steken. Om zijn takken en zijn hoge bladerdek te observeren moet je je nek uitsteken. Of je hebt een verrekijker nodig. Dankzij de fotogalerij onder deze tekst kun je hem gadeslaan zonder een stijve nek te krijgen!

Samen met eiken zijn beuken een van de meest verspreide soorten in het bos. Ze vormden soms echte zuilengalerijen die immense bladergewelven ondersteunen. Zodanig zelfs dat je van een beukenkathedraal kunt spreken. Om er een te zien hoef je maar naar het Zoniënwoud te gaan op een paar tramhaltes van hier.

(Teksten en foto's van Priscille Cazin - Sylvolutions)

Dit portret is:

- Verrijkt met een illustratie uit de Belgische Federale Staatscollectie in permanente bruikleen aan de Meise Botanical Garden. Zie bijlage. Met dank aan de bibliotheek (erfgoedcollectie) voor deze bijdrage.

- Een initiatief van Christos Doulkeridis, burgemeester, Audrey Lhoest, schepen van Leefmilieu, Groene ruimten en Beplantingen, Toerisme, college van burgemeester en schepenen van Elsene.