Gewone esdoorn

Anekdote over de gewone esdoorn

De esdoorn en de plataan zijn valse vrienden. Van ver hebben ze een beetje dezelfde uitstraling en van dichtbij lijken hun afbladderende schors en hun handvormige bladeren sterk op elkaar. In de volksmond is de esdoorn ‘de valse plataan’ geworden en er bestaat een plataansoort met als naam ‘de esdoornbladige plataan’.

Dus esdoorn of plataan? Hoe houd je ze uit elkaar? Bij de esdoorn is de schors bruin. Hij komt los in heel dunne geometrische plakjes met redelijk hoekige contouren. Daaronder verschijnt een kastanjekleurige stronk. De schors van platanen komt dan weer los in grote, rondere plakjes. Die laat een crèmekleurige stam zien. Vervolgens zijn de handvormige bladeren van de esdoorn kleiner dan die van de plataan. Hun getande rand is afgeronder. De boom verliest in de winter veel bladeren, maar hij wordt niet volledig kaal in tegenstelling tot de plataan. En zo kun je tot zeven verschillen vinden tussen de twee soorten door hun bladeren, hun knoppen en hun vruchten te vergelijken. Aan jou om erop uit te trekken en op onderzoek te gaan.

Geheimen van de esdoorn

Geen muziek zonder esdoorn. Zijn hout vibreert en resoneert. Het heeft uitstekende akoestische eigenschappen. Het zit in gitaren. Bij grote orkesten vind je het zowat overal: in cello’s, contrabassen, violen enz. Snaarinstrumenten hebben er veel aan te danken, en sommige blaasinstrumenten ook, zoals de fagot en bepaalde fluiten. Bovendien speelt het hout ook een rol bij percussie, waar het wordt gebruikt voor stokken, drumstellen ...

Esdoornhout is waardevol door zijn klank maar ook vanwege zijn weerstand, zijn soepelheid, duurzaamheid en ... zijn schoonheid. Het is een van de favoriete houtsoorten van schrijnwerkers en meubelmakers. Het is licht als ivoor en mooi gevlamd met een satijnachtige glans. Het is glad en het laat zich gemakkelijk omvormen tot speelgoed of gebruiksvoorwerpen en keukenmeubilair.

Zo is de esdoorn er onopvallend bij op de aangename momenten in ons leven: muzikale, speelse en smakelijke gelegenheden. Zonder iets te laten merken maakt hij ons dagelijks leven mooier.

Heilzame invloeden van de gewone esdoorn

Deze veelvoorkomende boom levert ons mooie diensten in de stad. Hij slaat zeer grote volumes verontreinigende gassen op. Hij produceert zuurstof en is redelijk goed in het filteren van fijnstof. Zijn grote diffuse schaduw verzacht lokaal het klimaat: hij verfrist op een aangename manier de atmosfeer rondom hem.

De esdoorn verzorgt de aarde aan zijn voet. Zijn wortels beluchten de bodem tot in de diepte en zijn bladeren veranderden al snel in humus, tenminste als we zijn bladeren niet bij elkaar vegen en weghalen.

Zijn bloemen produceren massa’s nectar. De esdoorn is een voorraadkamer voor bijen en andere bestuivers. Die insecten zijn essentieel voor onze toekomst.

De gewone esdoorn herkennen

Bladeren

Tegenover elkaar op de tak (tegenoverstaand) - Diep ingesneden vorm met 5 delen (lobben) die zoals de vingers van een hand geschikt zijn (handlobbig) - Vallen van de boom (bladverliezend)

Bladerdek

Kleur lente/zomer: groen bovenaan, grijswit onderaan - Kleur herfst: oranjegeel en rood - Afwezig in de winter

Vruchten

Dopvruchten - Noten/zaden uitgerust met twee vleugels - Vorm van de hoorn van een neushoorn

Schors

Bruin - Komt los in hoekige plakjes

Bijzondere kenmerken van deze boom

Met zijn stam met een omtrek van meer dan 3 meter en zijn 15 meter hoogte maakt hij deel uit van de top 20 van het Gewest. Opmerkelijker bij deze esdoorn is zijn originele vorm. Die wordt benadrukt door de grafische lijnen van het park. Deze esdoorn hangt over een zeer ‘vierkante’ ruimte. De kromme lijnen van de boom en zijn grote kronkelige takken contrasteren met de geometrische lijnen van de onberispelijk gesnoeide hagen. Boven die ‘brave’ begroeiing lijkt deze reus op een vreemde manier heel levend. Zijn stam is opgedeeld in 2 enorme takken, die een immense vork vormen. Je zou zeggen dat het 2 stammen zijn die in elkaar zijn opgegaan want er loopt een lange spleet over de stam heen. Je krijgt de indruk tegenover iemand met 2 ‘lichamen’ te staan, een dubbel individu. Deze bizarre bouw vertelt zijn verhaal. Deze boom is zonder twijfel zijn ‘hoofd’ verloren toen hij jong en frêle was, omdat hij gesnoeid werd of omdat hij knapte onder het gewicht van een vogel. De twee takken die we vandaag zien, hebben het toen overgenomen. Ze hebben het licht opgezocht. Deze boom heeft een krachtig wortelnetwerk. Hij duwt de tegels rondom hem een beetje naar omhoog, maar zou de weg niet al te zeer mogen beschadigen want de wortels van esdoorns boren zich schuin en diep de grond in. Om je een idee te geven van de plek die de wortels innemen, kun je de boom spiegelen op de grond.

(Teksten en foto's van Priscille Cazin - Sylvolutions)

Dit portret is:

- Verrijkt met een illustratie uit de Belgische Federale Staatscollectie in permanente bruikleen aan de Meise Botanical Garden. Zie bijlage. Met dank aan de bibliotheek (erfgoedcollectie) voor deze bijdrage.

- Een initiatief van Christos Doulkeridis, burgemeester, Audrey Lhoest, schepen van Leefmilieu, Groene ruimten en Beplantingen, Toerisme, college van burgemeester en schepenen van Elsene.