Cupressocyparis leylandii

Anekdote over de Leylandcipres

De Leylandcipres is een ‘Frankensteinboom’. Hij is het resultaat van een uit de hand gelopen kunstgreep. Deze ‘boomcreatuur’ is volledig ontsnapt aan de controle van zijn schepper.

Aan het eind van de 19e eeuw waren cipressen in de mode in de parken van grote Britse eigendommen. De upper class was in de ban van deze bomen en dan vooral van hun mooie donkergroene en zeer dikke bladerdek en hun rijzige gestalte. Twee variëteiten hebben zich doorgezet in heggen: de Nootkacipres, die bekend staat om zijn stevigheid, en de Montereycipres, die in de smaak viel met zijn snelle groei.

In de natuur groeien die twee variëteiten op meer dan 1500 km van elkaar. Ze hadden elkaar nooit mogen tegenkomen ... maar ze raakten vermengd in de heggen die dienden om het landgoed van de bankier Christopher Leyland elegant te omzomen. Bij de aanplant had men nooit gedacht dat de Nootka en de Monterrey zich samen zouden voortplanten en een gigantische nieuwe variëteit zouden voortbrengen: de cupressocyparis Leylandii.

In de jaren 1970 hebben miljoenen Britten in hun tuintjes Leylandcipressen geplant als heggen. Ze hadden geen idee hoeveel plaats die een paar jaar later zouden innemen! Als ze aan hun lot worden overgelaten groeien Leylandcipressen een meter per jaar en ze kunnen tot 35 meter hoog worden. Tegenwoordig zou de populatie Leylandcipressen net zo groot zijn als de bevolking van het Verenigd Koninkrijk. Ze vormt de aanleiding voor talloze burenruzies.

Geheimen van de Leylandcipres

In de loop van de evolutie hebben cipressen zich aangepast aan vuur. Men noemt ze pyrofyten. Doordat ze regelmatig te maken kregen met branden, hebben ze zichzelf uitgerust om weerstand te bieden tegen de vlammen. Een van hun brandwerende geheimen bestaat uit ontgassen en communiceren!

Bij een sterke warmteconcentratie ontdoen cipressen zich van de ontvlambare stoffen die ze bevatten. Ze laten hun essentiële oliën (terpenen), alcohol en andere brandbare stoffen in de lucht ontsnappen in de vorm van moleculen. Die vervliegen en worden door de wind honderden meters ver meegenomen.

Alle windafwaartse cipressen vangen die volatiele moleculen op. Voor hen is dat een alarmsignaal waardoor ze op hun beurt gaan ontgassen. Dat doen ze zo goed dat het vuur, wanneer het aan hun voet komt, op grote waterzuilen stoot die moeilijk vuur vatten.

Heilzame invloeden van de cipres De cipres is zeldzaam in de stad. Hij wordt soms geplant om zijn schoonheid en heeft een decoratief karakter. Met zijn buitenlandse, Noord-Amerikaanse of mediterrane oorsprong, brengt hij diversiteit in het klassieke bomenpalet dat in de stad wordt aangeplant.

Zijn kleine bladeren (schubben) zijn minder productief dan ‘klassieke’ bladeren, maar ze vallen in de winter niet af. De cipres produceert het hele jaar door zuurstof, zolang de temperaturen niet onder nul zakken. Hij vangt en stockeert grote hoeveelheden CO2 in zijn duurzame hout.

De Leylandcipres herkennen

Bladeren

Kleine puntige schubben (1 à 2 mm) - Donkergroen (mat) - Vallen niet allemaal tegelijk af

Bladerdek

Altijd aanwezig bij de boom (groenblijvend)

Vruchten

Kegels (2 cm) - Bolvorm - Bruinrood

Schors

Bruin – Komt met het ouder worden los in lange stroken

Bijzondere kenmerken van deze boom

Deze boom is opmerkelijk in meer dan een opzicht.

Ten eerste maakt hij deel uit van de ‘collectie’ zeldzame bomen die in het Tenboschpark groeit. Dat park is een echt arboretum in zakformaat. Deze plek, met een voor Brussel unieke diversiteit, maakt deel uit van het levend erfgoed van Elsene en het Gewest. De procedure voor zijn klassering is aan de gang.

Momenteel is het de enige Leylandcipres die opgenomen is in de inventaris van opmerkelijke bomen van het Gewest. Het is een zeer zeldzaam ‘individu’ met een indrukwekkende lengte. Hij geeft de indruk vrijuit te kunnen groeien. In tegenstelling tot bepaalde bomen van zijn soort die in heggen geplant zijn, wordt hij niet twee keer per jaar gesnoeid. Zijn klim is nog niet ten einde!

Tot slot is hij aangeplant om een stempel te drukken op het landschap. Hij staat pal in het midden van het park en groeit de hoogte in. Het is een van de meest aanwezige bomen. Hij steekt duidelijk af tegen de zeer dichte begroeiing van het park.

(Teksten en foto's van Priscille Cazin - Sylvolutions)

Dit portret is:

- Verrijkt met een illustratie uit de Belgische Federale Staatscollectie in permanente bruikleen aan de Meise Botanical Garden. Zie bijlage. Met dank aan de bibliotheek (erfgoedcollectie) voor deze bijdrage.

- Een initiatief van Christos Doulkeridis, burgemeester, Audrey Lhoest, schepen van Leefmilieu, Groene ruimten en Beplantingen, Toerisme, college van burgemeester en schepenen van Elsene.