De rotondeboom

Een herkenningspunt in het landschap

De linde op de Boulevard des Invalides is in de jaren 30 geplant, niet midden in een veld, maar centraal op een rotonde. Alles en iedereen draait letterlijk rond hem: duizenden auto’s per dag, de grasmaaiers van de gemeente en de honden die op wandel zijn met hun baasje. Deze boom hoort bij een soort die bijzonder goed bestand is tegen luchtvervuiling en droogte. Midden in dit gewoel groeit hij onverstoorbaar, alsof hij niet onder de indruk is van de chaos in zijn omgeving. Deze linde heeft het typische voorkomen van vrijstaande lindebomen die groeien zonder concurrentie van andere bomen. Hij heeft een magnifieke, brede, evenwichtige en volle kruin kunnen ontwikkelen die zich over het verkeer uitstrekt. Hij is op zichzelf een rotonde geworden.

Een herkenningspunt in de tijd

Sinds de Franse Revolutie worden lindebomen vaak geplant naar aanleiding van historische gebeurtenissen of hun herdenking. Op die manier blijft een datum over de eeuwen heen in het geheugen gegrift, want deze bomen kunnen meer dan 1000 jaar oud worden. Zo symboliseren meerdere tienduizenden lindebomen in Frankrijk ‘la Liberté, l’Egalité et la Fraternité’.

Dit specifieke individu is in 1930 geplant om de honderdste verjaardag van de Belgische onafhankelijkheid te herdenken. Een zeer discrete historische link: de voorbijgangers die het wagen de rotonde over te steken en die de herdenkingsplaat aan de voet van de boom ontdekken, zijn zeldzaam. Tegenwoordig is deze linde een monument op zichzelf. Hij lijkt eerder de aanwezigheid van de Boom in de stad in de bloemetjes te zetten dan het ontstaan van België. Een herkenningspunt voor de zintuigen Tilliae tomentosa komen redelijk vaak voor in Brussel. In het Latijn betekent ‘tomentosa’ behaard. De onderkant van de bladeren van deze lindes is namelijk bedekt met een dun wit donslaagje. Als de zon schijnt, weerkaatsen die haartjes het licht. De zilverkleurige schittering van de bladeren, brengt wat leven in het redelijk donkere en dofgroene bladerdek van deze boom. Dat kenmerk wordt benadrukt door zijn wetenschappelijke naam: de zilverlinde.

In de herfst krijgt deze grote loofboom een warme, diepgele kleur. Een najaarsoutfit die hij lang blijft dragen. De impact van zijn kleur en het effect van het licht gaan meestal niet onopgemerkt voorbij.

Het schouwspel is nog opvallender bij de linde op de Boulevard des Invalides omdat hij van overal zichtbaar is en nog eens gereflecteerd wordt in alle ramen van de gebouwen rondom. Zijn beeld zet zich vast in het collectieve geheugen en laat een indruk na bij de automobilisten en bewoners. Enkel een streling voor het oog zijn, volstaat niet voor deze boom. Hij filtert ook de vervuiling en doet de hele buurt lekker ruiken. In juli is de geur van zijn witte bloesems verrukkelijk en intens, bijna bedwelmend. Ze ruiken zo lekker dat ze erin slagen de geur van de uitlaatgassen te doen vergeten. En wanneer het verkeer rustiger wordt, klinkt het gezang van de paar vogels die in de boom wonen als zachte muziek in de oren. Deze linde heeft alles in huis om onze aandacht te trekken.

Niet zo onbeweeglijk als het lijkt

Omdat alles rondom hem in beweging is, lijkt de linde op de Boulevard des Invalides des te onbeweeglijker. Nochtans is hij niet zo statisch als hij eruit ziet. Zijn zaden zijn namelijk gemaakt om meegevoerd te worden door de wind. Elk zaadje heeft een heel dun gevleugeld schutblad. Met dat propellertje kunnen ze als minihelikopters wegvliegen, meedwarrelen met de herfstwind en zich in de buurt verspreiden. Anderzijds stuurt deze boom ook boodschappen uit op zijn eigen manier. Zijn geurige bloemen trekken bijen aan uit verschillende kilometers in de omtrek door via de lucht organische moleculen te verspreiden: bestuivende insecten vangen die moleculen op.

Dit portret is verrijkt met een illustratie uit de Belgische Federale Staatscollectie in permanente bruikleen aan de Meise Botanical Garden. Zie bijlage. Met dank aan de bibliotheek (erfgoedcollectie) voor deze bijdrage.https://www.plantentuinmeise.be/nl/home/